نزله و زکام براساس سبب‌شناسي حکما، به هشت گونه تقسيم مي‌شوند؛ نکات زيادي در تطبيق‌دهي و تناظر اقسام «زکام و نزله» با بيماري‌هايي مانند سرماخوردگي يا نازوفارنژيت، سينوزيت، و رينيت آلرژيک وجود دارد که در اين نوشتار نمي‌گنجد اما صرف‌نظر از جزئيات تخصصي، توجه به يک نکته بسيار ضروري است:
اصل بسيار مهم و تعيين‌کننده در درمان هم? اقسام هشتگان? زکام و نزله، اين است که نخست گرم يا سرد بودن ترشحات از هم افتراق داده شود و براساس اين افتراق، رويکرد درماني درست و سودمند انتخاب شود.
با چه معيارهايي مي‌توان نزله و زکام گرم را از نزله و زکام سرد افتراق داد؟ اکنون اين معيارها را بررسي مي‌کنيم:
معيارهاي باليني افتراق گرمي از سردي در نزله و زکام
ماد? نزله و زکام بر اساس چند ويژگي قابل تقسيم‌بندي و افتراق است:
1. قوام ترشحات (رقيق يا غليظ بودن ترشحات)
2. رنگ ترشحات (بي‌رنگ، سفيد، خاکستري، زرد، سبز، و طيف‌هاي بينابيني)
3. تأثير حسي ترشحات بر مخاط حلق يا بيني (مانند سوزش و خارش و گزش در بيني و حلق)
4. همراهي با نشانه‌هاي گرمي يا سردي در سر و صورت و چشم
5. تغييرات صدا (خشونت صدا، گرفتگي صدا، تودماغي شدن صدا.)
6. علايم سيستميک (مانند تب)
7. علايم ويژ? ديگر در زبان، نبض، و ادرار.
بيماران به‌شرط توجه و آگاهي از بدن خود، مي‌توانند برخي از معيارهاي بالا را تشخيص دهند و تا زمان مراجعه به طبيب، دست‌کم از درمان‌هاي گياهي نادرست و زيان‌آور خودداري کنند.
اين ويژگي‌ها نشان? گرمي ترشحات است:
1. رقيق و آبکي بودن ترشحات
2. بي‌رنگي يا زرد بودن ترشحات
3. ايجاد خارش، سوزش و گزش در مخاط بيني و راه‌هاي هوايي
4. پيدايش سرخي چشم و چهره همراه با احساس حرارت در آنها
در اين حالت، بايد داروهايي استفاده شوند که کيفيت و قوام ترشحات نزله و زکام گرم را اعتدال ببخشد يعني هم از تندي و گرمي ترشحات بکاهند و هم آنها را قدري غليظ‌تر کنند تا از تشديد عوارض و ورود و نفوذ اين ترشحات به اعضاي ديگر بدن جلوگيري شود.
به‌ياد داشته باشيد که نفوذ ترشحاتِ رقيقِ سوزان به مجاري گوش، راه‌هاي تنفسي و بافت ريه، دستگاه گوارش، نيام‌هاي عضلات مجاور دستگاه تنفس و ستون فقرات، عامل بسياري از ابتلائات بعدي شمرده مي‌شود و از همين رو بوده است که حکما، زکام و نزله را «مادر بيماري‌ها» (امّ الامراض) مي‌دانستند.
مصرف گياهان دارويي با طبيعت گرم در درمان نزله و زکام گرم، زيان‌آور شمرده مي‌شود؛ برخي از گياهان و غذاهاي نامناسب در درمان زکام و نزل? گرم عبارت‌اند از:
ــ آويشن شيرازي
ــ مرزنجوش
ــ سير و پياز تند
ــ زنجبيل و دارچين
ــ غذاهاي پرادويه و تند.
برخي از خوراکهاي مناسب براي کاهش علايم نزله و زکام گرم و پيشگيري از عوارض بعدي آن از اين قرارند:
ــ آش جو يا سوپ جو همراه با ماش و عدس و گشنيز و آلوبخارا (و البته بدون شير و قارچ)
ــ خوراک آب‌پزي شامل کدوي سبز، باقلا، لوبياسبز، به، نخود سبز، گشنيز و آلوبخارا همراه با مقدار اندکي ادويه
ــ عناب يا شربت آن
آـ خيساينده ــ دمنوش سردشد? گل بنفشه، يا گل پنيرک، يا گل و ريش? خطمي
ــ لعاب به‌دانه
ــ ماءالشعير طبي (با ماءالشعيرهاي موجود موجود در بازار کاملاً متفاوت است)
ــ عسل‌آب رقيق و گرم (يک ليوان) همراه با آبِ يک عدد ليموي تازه (به‌صورتي که نه بسيار ترش باشد و نه بسيار شيرين)
ــ زرده تخم‌مرغ عسلي.
در حالت تب بالا همراه با علايم عفونت ميکروبي ممکن است مصرف آنتي‌بيوتيک ضروري باشد؛ اين امر به‌ويژه درباره خردسالان و سالخوردگان و کساني که نقص سيستم ايمني دارند بسيار جدي‌تر است.
تشخيص و درمان برونشيت، سينوزيت، پنوموني، فارنژيت. بايد با ملاحظات خاص توسط طبيب حاذق با رويکرد تلفيقي انجام شود و آنچه گفته شد براي درمان جامع، به هيچ وجه کافي نيست.
درباره این سایت